Wednesday, January 19, 2011

၀ါဒေတြကပဲ ေခတ္ကိုဖန္တီးတာလား ??? ေခတ္ကပဲ ၀ါဒေတြကိုဖန္တီးတာလား ???

၀ါဒေတြက ဖန္တီးထားတဲ့ေခတ္ကို ျငီးေငြ.စိတ္ကုန္(သို.) လက္မခံႏုိင္ေတာ့လို. ေနာက္၀ါဒတစ္ခုကို လုပ္တယ္၊ လူအမ်ားလက္ခံရင္ ေခတ္ျဖစ္တယ္၊ အဲဒီေခတ္က ၀ါဒကို ေရာင္ျပန္ထင္ဟပ္တယ္။ အဲဒီ၀ါဒနဲ. ေခတ္ကိုလည္း ျငီးေငြ.လာၾကျပန္ျပီး ေနာက္၀ါဒတစ္ခုလုပ္ၾကတယ္၊ ေခတ္တစ္ခု...ထပ္ျဖစ္၊ အဲလိုနဲ. သံသရာလည္ေနၾကတယ္ လို.ထင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ေမးခြန္းျပန္ေကာက္ရရင္ ႏွစ္ခုစလံုး လို.ပဲထင္တယ္။ ေမးခြန္းကိုက မရွင္းေတာ့ ဘယ္နယ္ပယ္နဲ. ေျပာရမလဲခက္တယ္။ ဒီကိစၥက ေတာ္ေတာ္ၾကီးကို က်ယ္က်ယ္ျပန္.ျပန္.ေျပာရမွ ရမယ္။ ဒီ Note ေလာက္ေလးနဲ. အဆင္ေျပမွာ မဟုတ္ဘူး။ သမိုင္းေပါင္းမ်ားစြာ ျပန္ေကာက္ရမယ္။ ႏုိင္ငံေရး၀ါဒေတြလား၊ အႏုပညာ၀ါဒေတြလား.....(ကဗ်ာဆိုရင္ Homer, Shakespeare, Dante တို.ကေန အခု Postmodernism, Language Poetry, အခုေနာက္ဆံုး သတင္းအေရးအသားကို ကဗ်ာထဲထည့္ေရးတယ္ ဆိုတဲ့ဂိုဏ္းေတာင္ Western မွာေပၚလာျပီ၊ ပန္းခ်ီဆိုလည္း အမ်ားၾကီးမွ အမ်ားၾကီး၊ ဟိုးကမာၻဦးအစက Plato ရဲ့ Imitation ပံုတူခြ်တ္စြတ္ဆြဲတဲ့ ၀ါဒကေန စေျပာရမယ္၊ ၀တၳဳဆိုလည္း ၀တၳဳအေလ်ာက္ Fiction, Non-fiction, Literary Theories ေတြ၊ ၀ါဒေတြ၊ ေ၀ဖန္ေရးဆိုလည္း New Criticism, Paracriticism, Marxist Criticism,.....စသျဖင့္။ ရုပ္ရွင္ဆိုရင္ အသံတိတ္ရုပ္ရွင္ေတြ၊ ရုပ္ရွင္တိုေတြကေန Montage, Autuer, Screen, Formalist, Art Film, Continuity Theory,.........စသျဖင့္ တစ္ဆင့္ျပီးတစ္ဆင့္ေျပာမွ ရမယ္) ဘာသာေရး၀ါဒေတြလည္း ရွိတာပဲ.......၊ Confucius, Islamic, Buddhism, Protestant, Zen, Atheism, ....ဘာသာမဲ့၀ါဒ...စသျဖင့္၊ Philosophy မွာဆိုလည္း (သိသေလာက္) Descartes, Kant, Sartre, Camus, God is Dead လို.ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့တဲ့ နစ္ေရွး၊ ဟိုက္ေဒးဂါး၊ Existentialism, Aristotle ရဲ့ Logic...........စသျဖင့္၊ Freud ရဲ့ Psycho အယူအဆလႊမ္းမိုးမႈေတြ၊.......................သိပၸံမွာလည္း Determinism, Quantum, Super String Theory,................စသျဖင့္............။ အေသခ်ာဆံုးအခ်က္လို. (ကြ်န္ေတာ္ထင္တာက) ေခတ္ကပဲ ၀ါဒလုပ္လုပ္၊ ၀ါဒကပဲ ေခတ္လုပ္လုပ္.................ပံုႏွိပ္လုပ္ငန္းတိုးတက္မႈေတြက အဓိကေနရာ ကေနပါ၀င္ခဲ့တယ္ လို. (ေသခ်ာေပါက္) ေျပာလို.ရမယ္ ထင္တယ္။

အထင္ရွားဆံုးလို.ကြ်န္ေတာ္ထင္တဲ့ ဥပမာတစ္ခုေပးလိုပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ရဲ့ အႏုပညာ စာေပေလာကမွာ Realism (သရုပ္မွန္၀ါဒ) ဟာ ေတာ္ေတာ္ ၾကာၾကာေလးကို ၾသဇာေညာင္းခဲ့ျပီး ေခတ္တစ္ေခတ္ကို ထူေတာင္ႏုိင္ထားတုန္းပဲလို. ဆိုႏုိင္တယ္။ တကၠသိုလ္ဘုန္းႏုိင္၊ မိုးမိုး(အင္းလ်ား)၊ သိန္းေဖျမင့္၊ ခုေခတ္ထိ ၀တၳဳေရးသမားအမ်ားစု.........စသျဖင့္ သူတို.ေတြက ၀တၳဳမွာ Realism သမားေတြပါပဲ။ ကဗ်ာမွာေတာ့ ေခတ္စမ္းကဗ်ာ (မင္းသု၀ဏ္နဲ. ေဇာ္ဂ်ီ)ကေန ေရြ.လ်ားျပီး တာရာေခတ္ (ဒဂုန္တာရာက ေလးလံုးစပ္ကို အေျပာင္းအလဲနည္းနည္းလုပ္ျပီး) ေခတ္အေသးစားတစ္ခုျဖစ္ခဲ့.........အဲဒီကေနမွ ေလးခ်ိဳးတို. ေလးလံုးစပ္တို.ကို အာရုံျငီးေငြ.ျပီး (ကိုယ့္ရည္းစားအေပၚ အခ်စ္ရည္ေတြ ကုန္သြားသလို) ျဖစ္သြားၾကျပီး..........မိုးေ၀ေခတ္ (၁၉၇၀ တ၀ိုက္) မွာစတင္ျပီး ဆရာ(ဦး)သာႏုိးရဲ့ ထင္းရွဴးပင္ရိပ္စာအုပ္ထြက္ျပီးေနာက္ပိုင္း ကဗ်ာ၀ပ္ေရွာ့ေတြလုပ္ၾကျပီး ကဗ်ာမွာ Realism ကေန Modernism ဆီကို အကူးအေျပာင္း စျဖစ္ျပီး ၁၉၇၀ ေနာက္ပိုင္းကေန ခုေခတ္ထိကို Modernism ကဗ်ာေခတ္လို. (Postmodernism အေရးအသား၊ အယူအဆေတြ ၁၉၇၅ ေနာက္ပိုင္းေလာက္ကတည္းက ရွိလာျပီဆိုေပမယ့္ အမ်ားစုက ေမာ္ဒန္ေနၾကေသးတဲ့အတြက္) အၾကမ္းဖ်င္းသတ္မွတ္ႏုိင္တယ္။ ၁၉၇၀ ေနာက္ပိုင္းကေန ယခုထိကို Contemporary Art ေတြလို. သတ္မွတ္ႏုိင္မယ္ ထင္တယ္။ (ျမန္မာျပည္ရဲ့ Modernism ဆိုတာလည္း ျပည္တြင္းျဖစ္ ႏိုင္င့ျခားခ်က္အရက္မွ်သာ ျဖစ္တယ္၊ Japan ကဗ်ာမွာဆိုရင္ Haiku ဆို Haiku ပဲ၊ Tanka ဆို Tanka ပဲ၊ ေမာ္ဒန္ကို ေမာ္ဒန္လို.ေတာင္ မေခၚၾကဘူးတဲ့၊ Shii (ကဗ်ာ) လို.ပဲ ေခၚၾကတယ္တဲ့) Postmodernism, L+A+N+G+U+A+G+E Poetry တို.ေတြကလည္း Modernism ရဲ့အယူအဆေတြကို စိတ္ကုန္ျငီးေငြ.ျပီး ျဖစ္ေပၚလာၾကတာမ်ိဳး။ သူတို.၀ါဒေတြ အခ်င္းခ်င္းမွာေတာင္ ကြဲလြဲမႈေတြ၊ ဂိုဏ္းကြဲတာေတြ ေတာ္ေတာ္ရွိတယ္။ ပန္းခ်ီဂိုဏ္းကြဲတာကေတာ့ အဆိုးဆံုးပဲ။ Abstract Expressionism ကိုေတာင္မွ New York ဂိုဏ္းနဲ. San Francisco ဂိုဏ္း၊ ရုရွားဂိုဏ္းနဲ. ...........ဆိုျပီး ရွဳပ္ေနၾကတာပဲ။ အဲဒီေတာ့ ျခံဳငံုေျပာႏုိင္တာက ၀ါဒတစ္ခုလက္ေအာက္မွာ ၾကာေညာင္းအီလည္ေနတဲ့ေခတ္ကို ျငီးေငြ.တယ္ (သို.) ၀ါဒကို ျငီးေငြ.တယ္ (သို.) မၾကိဳက္ဘူး၊ လက္မခံႏုိင္ဘူး၊ သေဘာမတူႏုိင္ေတာ့ဘူး၊ မလုပ္ခ်င္ေတာ့ဘူး............ စသျဖင့္........အဲေတာ့ ၀ါဒအသစ္လုပ္ျပီး အယူအဆေတြျဖန္.တယ္၊ ေရးတယ္၊ လူအမ်ားက အဲဒီ၀ါဒကို လက္ခံရင္ ေခတ္ျဖစ္တယ္၊ လက္မခံရင္ လူသိမ်ားတဲ့ ငေပါၾကီး ျဖစ္သြားေရာေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ေယဘုယ်ေကာက္ခ်က္ခ်ႏုိင္တာက လက္ရွိေခတ္နဲ.၀ါဒကို ျငီးေငြ.လို.(လက္မခံႏုိင္လို.) ၀ါဒအသစ္လုပ္မယ္ ဆိုရင္ေတာင္ ေခတ္နဲ.သင့္ေတာ္တဲ့၀ါဒ ျဖစ္ဖို.လိုမယ္၊ Smooth Transition ျဖစ္ဖို.လိုမယ္၊ လူအမ်ားအက်ိဳးရွိမယ့္ ၀ါဒမ်ိဳး ျဖစ္ဖို.လိုမယ္ ထင္တယ္။ ေကာင္းရဲ့သားနဲ.(သင့္ေတာ္ရဲ့သားနဲ.) လူအမ်ားလက္မခံႏုိင္တာမ်ိဳးလည္း သမိုင္းမွာ ရွိႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ရွားမယ္ လို.ထင္တယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ၀ါဒတစ္ခုရဲ့ ေခတ္အေပၚလႊမ္းမိုးမႈကို ဘယ္ႏွခုႏွစ္ကေန ဘယ္ေလာက္ထိ ဆိုတာကို အတိအက်ၾကီး ေျပာဖို. ေတာ္ေတာ္ခက္ႏုိင္ပါတယ္။ ၀ါဒတစ္ခုကေန ေနာက္၀ါဒတစ္ခု ၊ ေခတ္တစ္ခုကေန ေနာက္ေခတ္တစ္ေခတ္ကို ကူးေျပာင္းတာကိုလည္း အတိအက် ေျပာဖို.ခက္ပါတယ္။ 

အဲဒီေတာ့ ဘယ္နယ္ပယ္ (Area/Field of Quest) ကို ပင္တိုင္ထားမလဲ ဆိုတာေလးေတာ့ (မရွိမျဖစ္) လိုမယ္။ ဥပမာ - ဘာသာေရးဆိုရင္ ၀ါဒေတြက ေပၚေနတာ ႏွစ္ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ရွိေနျပီ။ သူတို.က ေခတ္တစ္ေခတ္ (သို.) တစ္ေခတ္မက ကို ျဖစ္ေစသလား၊ မျဖစ္ေစသလားကို ဘယ္လိုနားလည္ၾကမတုန္း.................???

In general, there are 6 Ages of Western Philosophy which should not be neglected when talking about beliefs, doctrines, ideologies, and -isms:

(1) The Age of Belief
(2) The Age of Adventure (Renaissance)
(3) The Age of Reason (17th Century)
(4) The Age of Enlightenment (18th Century)
(5) The Age of Ideology (19th Century)
(6) The Age of Analysis (20th Century)


ခုေခတ္ၾကီးက Technology, Science, Communication, Globalization...တို.ေတြ သိပ္တိုးတက္လာ၊ အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီ အားျပိဳင္မႈေတြလည္း ျပီးဆံုးသြား (Liberal/Pluralistic Democracy က Socialism/Communism/Marxism/Dictatorship တို.ကို သိသိသာသာ ျပတ္ျပတ္သားသား အႏိုင္ရသြားျပီ၊ တစ္နည္း - Open Society ေတြက Closed Society ေတြကို အႏုိင္ပိုင္းသြားျပီ) စစ္ေအးတိုက္ပြဲေတြလည္း ခ်ဳပ္ျငိမ္းသြားျပီ၊ ယဥ္ေက်းမႈ ကူးလူးေရာယွက္မႈေတြ ေတာ္ေတာ္ရွိလာျပီ၊ ဘယ္အရာကိုမွ ဆုပ္ကိုင္ျပီး တရားေသေျပာလို. မရေတာ့ဘူး၊ အရာရာဟာ ေနရာတကာမွာ အေရာေရာအေထြးေထြး ျဖစ္လာျပီကိုး၊ Chaos သေဘာတရားေတြ ေခတ္စားလာတယ္၊ အရာရာဟာ ရွဳပ္ေထြးလာျပီး Undecidability သေဘာေတြ ရွိလာတယ္၊ Determinism ရွိလာသလို Indeterminacy လို. တစ္ဘက္မွာ ေၾကညာသူေတြ ရွိလာတယ္၊ အမွန္တရားဟာ Plural သေဘာဆန္လာျပီး Multiple Realities ျဖစ္လာတယ္။ အရာရာကို Analyze လုပ္ႏုိင္မွ ေတာ္ကာက်မယ့္ ေခတ္ (တစ္နည္း - Analytical Philosophy ေခတ္စားလာျပီ) အဲဒီေတာ့ အခုလက္ရွိေခတ္ကို ပညာရွင္ေတြက The Age of Analysis လို.သတ္မွတ္ထားၾကတယ္။

၀ါဒတစ္ခုရဲ့ ၾသဇာလႊမ္းမိုးမႈ (ၾကာျမင့္ခ်ိန္) ကို အတိအက်ေျပာဖို. ခက္တယ္။ ဥပမာ - ၁၉၂၀ တ၀ိုက္က ရုတ္တရက္ ေပါေၾကာင္ေၾကာင္နဲ. ေပၚခဲ့တဲ့ Dadaism ဆိုရင္ အခုခ်ိန္မွာ ခ်ဳပ္ျငိမ္းသြားျပီ ဆိုႏုိင္ေပမယ့္ အခု လက္ရွိ Postmodernist Philosophical Literature တခ်ိဳ.မွာ Dadaist အျမင္ေတြ ေရာယွက္ပါ၀င္ေနတာ ေတြ.ရတယ္။ ၁၉၆၀ တ၀ိုက္က ေပၚခဲ့တဲ့ Marcel Duchamp ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့တဲ့ "Art is Idea" ဆိုတဲ့ Conceptualism လည္း ထိုနည္းလည္းေကာင္းပါပဲ။ 

ေခတ္တစ္ခုထဲမွာပဲ ၀ါဒ ၃၊ ၄၊ ၅ ခုမက ထြန္းကားႏိုင္ေသးတယ္။ ၀ါဒတစ္ခုထဲေအာက္မွာပဲ ဂိုဏ္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲေနႏိုင္ေသးတယ္။ ဒီထက္ ပိုျပီးျပည္ုစံုေအာင္ ေျပာရရင္ေတာ့ အမ်ားၾကီး ေျပာစရာက်န္ပါေသးတယ္။ စာအုပ္တစ္အုပ္စာ မကကို က်ယ္ျပန္.တဲ့ အေၾကာင္းအရာၾကီး ျဖစ္ေနတာကိုး။ အမ်ားၾကီး ဆက္ေလ့လာရပါဦးမယ္။
Albert the Great, patron saint of Roman Catholic theologians
Karl Marx posits that a society’s dominant ideology is integral to its superstructure.

Khun Cho

No comments:

Post a Comment